Opkomst van strandtenten

Wie op een zonnige dag in de zomer over de boulevard in Scheveningen wandelt heeft, behalve een mooi uitzicht op zee, goed zicht op de terrassen van de strandtenten. Zodra het weer het enigszins toelaat en de strandtenten al geopend zijn, dan ligt zo'n terras snel vol met zonaanbidders. Als saucijzen ligt men daar zij aan zij bruin te bakken. Al dan niet in het eigen vet.

Strand ter hoogte van het Stedelijk Badhuis, 1867, maker J. van Veuve-Koningsveld

Lange geschiedenis

De Scheveningse strandtent, of strandpaviljoen zoals deze luxe strandpaleizen beter genoemd kunnen worden, hebben een langere geschiedenis dan je zou veronderstellen.

Aan het begin van de negentiende eeuw verkreeg Jacob Pronk vergunning van de gemeente Den Haag om aan het strand een badhuis op te richten. In eerste instantie was dit een houten gebouwtje, maar dit werd enkele jaren later vervangen door een stenen badhuis. Aan de zeelucht en het zeewater werd een geneeskrachtige werking toegeschreven en het regelmatig nemen van een bad in zee, of het drinken van een glas zeewater, zou de gezondheid bevorderen. Uiteraard was dit badhuis niet bedoeld voor het gewone volk, dat toen overigens toch de tijd en het geld niet had om een dagje naar het strand te gaan. Maar dit veranderde snel.

Komst van paardentram

Met de komst van eerst de paardentram en later de stoomtram naar Scheveningen vond ook het grote publiek de weg naar de kust. En tijdens zo'n dagje aan het strand heeft men na enige tijd toch wel behoefte aan een verfrissing. Voor de dames en de kinderen was er limonade en voor de heren een koel glas bier.

Eerste strandtent

Slimme ondernemers zagen de mogelijkheden en op een foto uit 1867 is een eerste vorm van een strandtent ter hoogte van het huidige Gevers Deynootplein te zien. Deze voorloper van de strandtent was nog niet meer dan een houten schuurtje waar men wat te drinken kon kopen. Een terras was er niet bij, dus de consumpties moesten staand worden genuttigd. Natuurlijk was er wel een terras bij het eerder genoemde badhuis, maar dat was niet voor iedereen bedoeld. Vanaf 1883 moest daar zelfs toegang voor worden betaald, zodat er een einde kwam aan: “de hinderlijke aanwezigheid van visschers, met vrouwen en kinderen, echte ordinaire Scheveningers....” aldus het Algemeen Handelsblad van 24 mei uit het zelfde jaar. Het gewone volk moest maar naar een strandtent.

Strandafgang met plankier rechts strandtent Herman Poons, 1920, maker Arthur Klitzsch

Uitbreiding van strandtenten

Enige tientallen jaren later, rond 1900, was het aantal strandtenten fors uitgebreid. Voor het Kurhauskon over een houten plankier worden geflaneerd., zoals op de foto is te zien. Langs dit plankier stonden de strandtenten en sommige daarvan beschikten ook over een terras. Het aanbod van consumpties was nog beperkt, maar dit zou in de loop der jaren veranderen.

De toenemende rijkdom en de daarmee gepaard gaande veranderingen in het consumptiegedrag van de strandtoerist, hebben ervoor gezorgd dat het nu mogelijk is om aan het strand een uitgebreide maaltijd te bestellen, die desgewenst liggend in de zon op een strandbed kan worden genuttigd.

Dit artikel is onderdeel van een reeks artikelen gepubliceerd in Den Haag Centraal, geschreven door (oud) medewerkers van het Haags Gemeentearchief.

Auteur: Hans Zwaanswijk