Het bombardement op Villa Kleykamp
Op 11 april 1944 vond het bombardement op Villa Kleykamp plaats. Een militair-technisch succes, maar met een hoge prijs aan mensenlevens, veel materiële schade en een beperkt resultaat wat het vernietigen van de Duitse schaduwadministratie betreft.
Tegenover het Vredespaleis stond aan de Scheveningseweg een opvallend gebouw: de grote, witte Villa Kleykamp. Tot 1941 was in dit gebouw de Koninklijke Kunstzaal Kleykamp gevestigd.
Schaduwadministratie door de Duitsers
In 1944 was het de hoofdzetel van de Rijksinspectie van de Bevolkingsregisters. Er stonden in het pand grote ladekasten met daarin ongeveer negen miljoen ontvangstbewijzen van het door de Duitse bezetter ingevoerde persoonsbewijs.
De schaduwadministratie in Villa Kleykamp bevatte dezelfde informatie als op het originele persoonsbewijs was opgenomen, zoals personalia, een foto en een vingerafdruk. De aanwezigheid van die documenten bemoeilijkte het vervalsen van persoonsbewijzen, daarom had het verzet aan de geallieerden verzocht om de administratie te bombarderen.
Bombardement op verzoek van het verzet
De geallieerden gaven aan dit verzoek gehoor. Op 11 april 1944 vond het precisiebombardement op Villa Kleykamp plaats. Op die dag om ongeveer 14.30 uur bombardeerden zes De Havilland Mosquito jachtbommenwerpers het grote witte gebouw.
Driekwart van de ontvangstbewijzen niet vernietigd
Het bombardement dat van geringe hoogte werd uitgevoerd, was militair-technisch een succes: de villa werd volledig verwoest. Maar dat gold niet voor de ontvangstbewijzen waarvan naar schatting driekwart het bombardement en de daaropvolgende brand overleefde. Een deel van de papieren lag verspreid in de restanten van de gebombardeerde villa.
Stapels uit handen van de Duitsers redden
Het is bekend dat medewerkers van de Luchtbeschermingsdienst, waarvan verschillende mannen actief waren in het verzet, in de chaos na het bombardement stapeltjes ontvangstbewijzen van het persoonsbewijs uit de puinhopen van Kleykamp hebben ‘gered’ uit de handen van de Duitse bezetter en hebben meegenomen.
Meer dan zestig doden
Het bombardement maakte meer dan zestig slachtoffers en vele gewonden. Op het moment van de luchtaanval waren ruim honderd medewerkers in het gebouw aan het werk. De reddingsdiensten waren een week bezig met het zoeken naar de slachtoffers. De laatste werd een week na het bombardement uit het puin geborgen.
Materiële schade niet beperkt tot Kleykamp
De materiële schade bleef niet beperkt tot het huis Kleykamp. Aan de Laan Copes van Cattenbuch, het deel dat tegenwoordig de Burgemeester van Karnebeeklaan heet, werd een aantal panden geheel verwoest (de huisnummers 18, 20, 22, 24 en 23) of zwaar beschadigd (de huisnummers 12, 14, 16, 21, 25, 27, 29 en 31). De oude Alexanderkazerne, die in gebruik was bij de Duitse Ordnungspolizei, werd ook getroffen. In de wijde omgeving was er veel glasschade.
Was het bombardement succesvol?
Het bombardement werd in Engeland als een groot succes ‘gevierd’ met onder andere Nederlandse onderscheidingen voor alle veilig teruggekeerde vliegtuigbemanningen. Maar tegen de achtergrond van de hoge prijs aan mensenlevens, de grote materiële schade en het beperkte resultaat wat het vernietigen van de schaduwadministratie van de persoonsbewijzen betreft, is enige nuance ten aanzien van het precisiebombardement op Kleykamp op zijn plaats.