Filmopnames in Den Haag
Een straat vol uitbundige mensen. Koningin Wilhelmina keert terug en rijdt langs de juichende mensenmasse over het Noordeinde. Op het eerste gezicht lijkt dit een beeld waar niets mis mee is. Toch is dit niet de werkelijkheid. Het gaat hier om grootse filmopnames.
Opname voor de film Soldaat van Oranje op het Noordeinde, 1977, maker Robert Scheers
Den Haag als filmlocatie
De straten rondom de Kneuterdijk waren afgezet. De producenten van de film “Soldaat van Oranje”, groots aangekondigd als de “de Grote Nationale Speelfilm”, hadden om medewerking van de gemeente verzocht bij het maken van opnamen in de stad. Uiteraard verleende de gemeente de nodige vergunningen en de politie kreeg de taak de straten op de bewuste zondag af te sluiten voor alle verkeer. Ondanks de zorgvuldige voorbereidingen, alle omwonenden en overige betrokkenen waren van tevoren ingelicht over de komende gebeurtenissen, kwamen er toch klachten. Dat bleek enkele dagen later.
Filmopnamen terugkeer van koningin Wilhelmina voor de film Soldaat van Oranje,1977,
maker Meyer-Stokvis
Klachten in de kranten
Er verschenen in de Haagsche Courant en in het dagblad Trouw brieven waarin verontwaardigd werd gereageerd op de gebeurtenissen rondom de Kloosterkerk. De kerkdienst was door het spelen van een muziekkorps in hoge mate verstoord. In de kerk was duidelijk hoorbaar dat het muziekkorps, dat aan de marcherende soldaten voorafging, het nazistische Horst Wessellied speelde. Bovendien was het onmogelijk geweest de kerkdienst tijdig te bereiken vanwege de afsluitingen. Sommige kerkgangers voelden zich aldus belemmerd in hun recht op vrije godsdienstuitoefening.
“Op de Lange Voorhout werd ik staande gehouden door een agent die mij sommeerde te verdwijnen. Nadat ik hem bet doel van mijn tocht duidelijk had gemaakt en protesteerde tegen de belemmering bij mijn gang naar een godsdienstoefening, werd mij nogmaals duidelijk gemaakt te verdwijnen”, aldus een ontstemde briefschrijver. Tot slot, zo werd geconcludeerd, was er van tevoren geen overleg gevoerd met de leiding van de Kloosterkerkgemeente. Kortom het gemeentebestuur en de filmproducenten waren ernstig in gebreke gebleven. Reden genoeg voor leden van de CDA-fractie van de gemeenteraad om aan het gemeentebestuur opheldering te vragen.
Filmopnamen voor de film Soldaat van Oranje. Koningin Wilhelmina (Andrea Domburg) keert terug op het paleis, 1977, maker Meyer-Stokvis
Historische reconstructie
Uit het rapport dat hoofdcommissaris dr. C.N. Peijster naar aanleiding van deze gebeurtenissen heeft opgemaakt, blijkt echter dat er wel degelijk vooroverleg had plaatsgevonden met onder andere een vertegenwoordiger van de Kloosterkerk. Het enige waar geen rekening mee was gehouden was het muziekkorps en de overlast die het luid-spelende korps veroorzaakte. Vooral omdat de scène van de marcherende soldaten ook nog een keer of wat moest worden overgedaan, zodat de kerkdienst even zo vaak moest worden onderbroken. In reactie op de kritische geluiden boden de filmproducenten hun verontschuldigingen aan, maar benadrukten daarbij ook het belang van de film. “De historische reconstructie van deze jaren vereist uiteraard filmopnamen van de Duitse bezetting. Van ‘verheerlijking van het militarisme’ zoals wij lazen in een lezersbrief in het dagblad Trouw, kan natuurlijk geen sprake zijn. Het tegendeel is het geval”, zo schreef filmproducent Rob Houwer in een reactie.
Dit artikel is onderdeel van een reeks artikelen gepubliceerd in Den Haag Centraal, geschreven door (oud) medewerkers van het Haags Gemeentearchief.
Auteur: Hans Zwaanswijk