Blue Monday of Maandag-wasdag?
De derde maandag van januari staat bekend als Blue Monday, oftewel de meest deprimerende dag van het jaar. Het lijkt alsof we dit wereldwijd al eeuwen zo ervaren, maar niets is minder waar.
Wetenschappelijke formule
In 2005 bedacht de Britse psycholoog Cliff Amall een – naar zijn zeggen wetenschappelijke - formule waaruit volgens hem blijkt dat de laatste maandag van januari de dag is waarop de meeste mensen zich het meest ellendig voelen van het hele jaar.
Volgens Amall komt dit doordat het meestal weer niet gelukt is om de goede voornemens echt uit te voeren en omdat eind januari de vakanties nog heel ver weg lijken. Daarbij is het natuurlijk ook nog midden in de winter, zijn de dagen kort en is het weer guur. De academische wereld lacht Amall uit, maar de media hebben het begrip Blue Monday omarmt.
Een blauwe maandag
In het Nederlands betekent ‘een blauwe maandag’ iets heel anders dan in het Engels. Wij zeggen “hij heeft daar een blauwe maandag gewerkt” en daarmee bedoelen we dat iemand ergens maar heel kort in dienst is geweest. In het Nederlands betekent ‘een blauwe maandag’ dus eigenlijk ‘een korte tijd’.
Maar waar komt de uitdrukking ‘een blauwe maandag’ vandaan?
Verschillende theorieën achter betekenis
Blauw had vroeger, behalve de kleur, ook nog de figuurlijke betekenis ‘nietig, van weinig waarde’.
Over het gedeelte ‘maandag’ zijn verschillende theorieën.
Vastenperiode
Zo denken sommigen dat de uitdrukking afstamt van de gewoonte om op de laatste maandag voor de vastenperiode, in de kerk het altaar in blauwe doeken te hullen. Anderen betwijfelen dit, omdat deze maandag vroeger juist ‘Goede Maandag’ werd genoemd en de altaren in kerken al 14 dagen voor de eerste vastenzondag in blauwe doeken gehuld werden.
Koppermaandag
Misschien heeft ‘blauwe maandag’ te maken met de gilden, de verenigingen van ambachtslieden uit de Middeleeuwen. Traditiegetrouw heette de eerste maandag na Drie Koningen ‘koppermaandag’. Dit was voor de gilden een vrije dag en op die dag werden er in de kerken blauwe doeken over de altaren van de gilden gelegd en werden er geen missen gehouden.
Wolverf-proces
Er zijn ook mensen die denken dat ‘blauwe maandag’ te maken heeft met het wolverf-proces. Om wol blauw te verven werd deze vroeger eerst met gele verf gespoeld. Vervolgens moest deze gele wol weken in een bad met menselijke urine. Dit bad zorgde ervoor dat de wol de gele kleur vasthield.
Vervolgens werd de wol gedroogd en als deze gele wol in aanraking kwam met zuurstof veranderde de kleur in indigo blauw en deze kleur kreeg je er niet meer uit. Traditiegetrouw werd de wol op zaterdag in de week gezet en op maandagochtend te drogen gehangen, zodat hij blauw kon worden. Op een ‘blauwe maandag’ konden de wolververs de rest van de dag dus niet werken.
Einde aan maandag-wasdag
Het televisieprogramma Radar stelde in 2015 voor om officieel een einde te maken aan ‘Maandag – wasdag’.
Samenwerken
Vroeger, voordat de wasmachine in vrijwel ieder huishouden haar intrede deed, werd de was op zondag in de week gezet. Op maandag waren vrouwen de hele dag bezig om de was van het gezin te wassen, te spoelen en te drogen te leggen. Dit was zwaar werk en het feit dat ieder huishouden deze klus op dezelfde dag klaarde, schepte een band. Bovendien werd de was vaak samen gedaan, zodat de vrouwen elkaar konden helpen bij het door de mangel halen.
De komst van de wasmachine
Nu doet de wasmachine het werk en daar heeft deze elektriciteit voor nodig. Elektriciteitsleveranciers hanteren verschillende tarieven voor verschillende tijden. Zo is elektriciteit vaak goedkoper tussen 21.00 uur en 07.00 uur. Dat is de reden waarom Radar in 2015 voorstelde om maandag-wasdag af te schaffen.