Bezetting en bevrijding in Den Haag op film
In 2020 kwam de documentaire ‘Den Haag in de oorlog’ tot stand door een samenstelling van meer dan 80 films uit de collectie van het Haags Gemeentearchief, Beeld & Geluid, maar ook van particuliere schenkers die de weg naar het archief wisten te vinden. De Tweede Wereldoorlog blijft voor velen een onderwerp waar men meer over wil weten. Door nieuwe beelden uit die periode te bekijken en te gebruiken kunnen we leren, onderzoeken en weer meer publiceren over deze zwarte bladzijde uit de Nederlandse geschiedenis.
Elk jaar weer nieuwe films in de collectie
Particulieren weten gelukkig de weg naar het Haags Gemeentearchief goed te vinden. Nog steeds voegen we jaarlijks films toe die gaan over de Tweede Wereldoorlog, maar ook over bevrijding. Zo ook de film van Miriam Osten-Offers uit Voorburg. Miriam nam contact op over een film van haar opa Piet. Ze had de film laten digitaliseren, maar kon niet alles op de film goed plaatsen. Door de film te schenken aan ons, konden wij voor haar dit onderzoek doen en deze ook publiceren sinds deze week. Miriam zegt hierover:
“We hadden al een tijd een filmblik met daarop de tekst ‘bevrijding’ liggen. Het blik kwam uit ons ouderlijk huis. Heel leuk om mijn opa en oma, mijn moeder met haar tweelingzusje en broers te zien terwijl ze met vlaggetjes zwaaien voor de bevrijding en tal van onverwachte beelden uit Den Haag”.
Expert op het gebied de Tweede Wereldoorlog is historisch onderzoeker Geert-Jan Mellink. Hij deed eerder research voor het Haags Gemeentearchief. Hij had een lang weekend nodig om de plekken en gebeurtenissen op deze film te benoemen, en kwam met een uitgebreide beschrijving.
“Ik heb inmiddels al een aantal films beschreven die net na de bevrijding zijn gemaakt en wat opvalt is dat bijna alle filmers bij dezelfde gebeurtenissen aanwezig waren. Soms zelfs op dezelfde plek. Dat maakt het niet alleen makkelijker om locaties te herkennen, maar je kan de gebeurtenissen nu ook vanuit verschillende perspectieven bekijken. Zo ontdek je telkens weer nieuwe details en wordt het beeld van de bevrijding in Den Haag steeds vollediger. Mooi vind ik dat.” aldus Mellink.
De film van meester Willem de Deugd
De beelden zijn vermoedelijk gemaakt door Willem de Deugd, onderwijzer op de Sint Aloysiusschool in Den Haag en woonachtig op de Apeldoornselaan. Hij was een huisvriend van Piet en Marie Meijer-Kruijssen, grootouders van schenker Miriam Osten.
De amateurfilm laat fragmenten zien van het arresteren en afvoeren van NSB’ers in de binnenstad zoals op de Dagelijkse Groenmarkt en het Buitenhof, de vreugde van de mensen in de stad, het gebombardeerde Bezuidenhout, vreugde rondom de omgeving Apeldoornselaan en Zuiderparklaan. De Canadese overwinningsparade en Wilhelmina die terugkeert naar Den Haag. Verder zien we ook een sportdag voor jongens van de katholieke Sint Aloyisusschool in het Bezuidenhout. De school was gevestigd aan de Rooseboomstraat 2 en stond op een groot terrein met nog een andere school, namelijk de Gaspard de Colignyschool die inmiddels is gesloopt.
Opvallend is ook een hele schare kinderen die verkleed gaan in een bevrijdingsoptocht in de zomer van 1945. In deze allegorische bevrijdingsoptocht zien we onder andere als Duitse soldaten verklede mannen die ‘onder schot’ worden gehouden, iemand verkleed als Hitler, Sinterklaas en een ooievaar.
Kunt u helpen?
Tenslotte kunnen we ook nog wat hulp gebruiken. Ondanks alle aanwezige kennis kunnen we dit gebouw op de foto hieronder niet goed traceren. In de film zie je deze rond 5:48 min. Het is een gebouw met een ronde boog en klimop. De bevrijdingsoptocht loopt erlangs. We weten niet waar dit is. Weet u dit of heeft u een vermoeden? Geef het dan door via het reactieformulier bij de film.
