Oorlogsbuit in beweging
In de depots van het Haags Gemeenterachief worden een aantal Russische archiefdozen bewaard. Wat doen deze dozen bij het Haags Gemeentearchief? Wat is het verhaal hierachter?
Deze archiefdozen hebben meer te maken met de Haagse geschiedenis dan gedacht. Ze zijn bedrukt met tekst in het cyrillische schrift: een alfabet dat wordt gebruikt in het Russisch. Deze tekst getuigt van de reis die de inhoud van de dozen heeft afgelegd.
In beslag genomen door Duitse bezetter
Dit zijn archiefdozen waarin archieven van verschillende Nederlandse Joodse instellingen zat. Archieven met administratie waarin de persoonlijke gegevens van Joodse Nederlanders werden bijgehouden, zoals hun woonadres en aantal gezinsleden. Deze archieven zijn in de Tweede Wereldoorlog in beslag genomen door de Duitse bezetter. Dit had noodlottige gevolgen voor de Haagse Joodse bevolking.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog worden de geroofde archieven overgebracht naar Berlijn. Daarna gaat een gedeelte naar Silezië(een regio in het huidige Polen) en een gedeelte naar Sudetenland (een regio in het huidige Tsjechië). De archieven in Tsjechië komen direct na de oorlog terug naar Nederland. Het deel in Polen, is vlak na de oorlog opnieuw geroofd. Ditmaal door het Sovjetleger. Ze nemen het in 1945 mee als hun ‘trofeeënarchief’ naar Moskou.
Wereldkaart met de reis van de Russische archiefdozen
Inspanning om de archieven terug te krijgen
Pas in 1990, na de val van het IJzeren Gordijn, maakt een Russische krant het bestaan van het trofeeënarchief bekend. De Nederlandse overheid is daarna jarenlang bezig om de Nederlandse Joodse archieven terug te krijgen. In 2002 en 2003 komen de archieven eindelijk terug naar Nederland. Het zit verpakt in Russische archiefdozen.
Dankzij deze teruggekeerde archieven hebben veel Haagse Joden, die in de concentratiekampen zijn vermoord, weer een gezicht gekregen.
De archieven zijn nu eigendom van de Nederlands Israëlitische Gemeente. Ze worden bewaard door het Haags Gemeentearchief.
Wilt u het complete verhaal lezen achter deze bijzondere archiefdozen? U vindt het via deze link: https://www.joodserfgoeddenhaag.nl/terug-uit-rusland/