Sikhisme en Hindoeïsme samen in één tempelcomplex
De Gurdwara van de Sikhs is een van de drie nieuwe tempels die naast elkaar staan aan de 1de van der Kunstraat. Het Sikhisme is een op zichzelf staand geloof, sterk op India gericht, met zo’n 3500 volgers in Nederland. De Sikh en de hindoeïstische ASAN tempel zijn klaar, de derde tempel van de hindoeïstische Hare Krishna beweging is nog in de planfase. Samen vormen zijn het grootste tempelcomplex in Nederland.
In de Sikhtempel (Foto: Robin Butter)
Oud-gemeenteraadslid en ‘trekker’ van het complex Ramnewash ziet de bouw als een ‘droom die uitkomt’, voor de inmiddels 90 000 Hindoestanen in de regio Haaglanden. “Onze ouders, die hier in de jaren ‘70 kwamen, brachten koffers vol dromen mee. Ze hebben zich stilletjes aangepast aan Nederland, waren vooral bezig met overleven. Ze richtten wel diverse kleine tempels in bij oude winkelpanden, gymzalen of garages, veelal in het Regentesse -kwartier, ze hadden ook grote behoefte om zich door middel van hun tradities ergens aan vast te kunnen houden. Ikzelf ben hier geboren en heb kansen gehad en gepakt. Zo kunnen we nu binnen één generatie de dromen van onze ouders realiseren.” Hij herinnert zich nog goed zijn kindertijd, in een kleine woning aan de Conradkade, met het badhuis aan de Weimarstraat.
Verschillende stromingen werkten samen voor de bouw van de tempel
Eerste pogingen om een eigen tempel te bouwen stuitten in de 90-er jaren op een muur bij de Gemeente. Ruim tien jaar geleden sprak Ramnewash oud-wethouder Norder aan, dat de Hindoestaanse gemeenschap wel het geld had, maar dat er geen grond te vinden was voor een mooie tempel. Norder was verbaasd, en antwoordde dat er zelfs een overschot aan grond was. “En toen begon het spannend te worden.”
Oude gebouwen waar tempels eerst waren, werden verkocht, de fondswerving kwam op gang. De tempels zijn laag voor laag gefinancieërd en gebouwd. De Sikh, en de hindoeïstische Arya Samadj (ASAN) en Hare Krishna beweging vonden elkaar in de nieuwbouw aan de Van der Kunstraat, al zijn het op zichzelf staande religies.
In diezelfde tijd kreeg de Hindoestaanse orthodoxe Sanatan Dharm Dew mandir toestemming voor nieuwbouwontwikkeling aan de Gaslaan. De Sri Ram mandir had al een oud schoolgebouw op het Alberdingk Thijmplein tot een eigen imposante tempel (mandir) gerenoveerd en nog twee kleinere mandirs geopend in de Schilderswijk.
Ramnewash: “Het verschil tussen ASAN en de Sikhs is minder groot, al blijven het verschillende religies. Sikhs denken vanuit de oerbron, het heilig geschrift heet Guru Granth Sahib. Het Sikhisme is gebaseerd op de gelijkheid van alle mensen. ASAN baseert zich op de vier Veda’s, de heilige overleveringen in het Sanskriet die in de loop van eeuwen op schrift zijn gesteld.” De verschillende religies hebben geen onderlinge spanningen. “Ons verbindt de Zuid-Aziatische traditie, we zijn niet dogmatisch, heel toegankelijk voor anderen en net als Nederlanders gericht op emancipatie via het onderwijs. ‘Giving back’ voor wat we mochten ontvangen staat centraal in onze levens. Ik merk het op onze scholen: veel kinderen zijn rustiger en beschouwelijker van aard. Dat is ook wat mij motiveerde: ik wil met deze tempels veel ruimte maken om goed te doen.”
Spirituele herbeleving in de samenleving
Ook al ziet Ramnewash de aandacht voor tradities en rituelen minder worden, toch ervaart hij in de samenleving een spirituele herbeleving. “Veel mensen vragen zich op dit moment af wat er achter de rituelen ligt, zijn op zoek naar de diepere zin van tradities. Yoga is heel erg trendy, en dat is in essentie een intensieve vorm van bezinning om tot god te komen. Dat geldt ook voor mindfulness. In veel tuinen zie je tegenwoordig Boeddhabeelden, en in ons geloof is Boeddha een reïncarnatie van de hindoeïstische god Vishnu.”
De heren Harjit Singh (midden) en Rajesh Ramnewash (rechts) (Foto: Robin Butter)
Sikhs komen direct uit India
Het merendeel van de Hindoestanen in de Haagse regio komt uit Suriname. De Sikhs in Den Haag, een relatief kleine groep, zijn veel later en direct uit India gekomen. De eerste Gurdwara’s werden eind jaren ’80 geopend in de Stortenbekerstraat en in de Herman Costerstraat, later in een gymzaal in de Lakkhaven. Harjit Singh, bestuursvoorzitter van de nieuwe Sikhtempel, is afkomstig uit Punjab en arriveerde in de jaren ’90 in Den Haag. Hij werkte lange tijd als conciërge op een Haagse basisschool. De kinderen vonden zijn tulband en de traditionele armbanden spannend, en ook zijn verhalen over de geschiedenis van ruim 80 000 Sikhs, die gesneuveld zijn in de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Sikhs, die oorspronkelijk de krijgerskaste vormden in India, vochten mee aan de kant van de geallieerden, om Europa te bevrijden van het nationaalsocialisme. Ze hielpen aan het einde van WOII ook bij de bevrijding van Nederlanders uit Japanse kampen in Indonesië. Ook waren zij betrokken bij de repatriëring van ruim 3000 Nederlanders vanuit de werkkampen in Sumatra. Singh:”De afspraak met de Engelsen was dat in ruil voor onze hulp India onafhankelijk zou worden.” Dat is in 1947 gebeurd. Al zijn de Sikhs inmiddels over de hele wereld verspreid, worden toch de tradities van de krijgerskaste in ere gehouden. Zo zijn er jaarlijks ook in Den Haag internationale wedstrijden van Sikh vechtsporten zoals een traditionele vorm van worstelen.
Geen ruimte voor racisme
Gerechtigheid is een belangrijke waarde voor Sikhs, net als de strijd tegen haat en rassendiscriminatie. Singh:”Binnen ons geloof is er geen ruimte voor hiërarchieën. Elk mens is gelijkwaardig, wie je ook bent en welke positie je ook hebt. En we helpen iedereen die in nood, niemand wordt hier geweigerd. En we eten samen met z’n allen op de grond, dat geeft ons rust en bezinning voordat de zondagse lezingen beginnen.“
De koepel van de Gurdwara aan de Van der Kunstraat is uit India geïmporteerd. Bij het ontwerp van de tempel zijn Indiase bouwtradities gevolgd, met aandacht voor licht en energie. Ramnewash:”Ook de gele buitenkant is belangrijk. We konden gelukkig bij de bouw van alle tempels met de gemeente afspraken maken dat onze kleuren ook in de stenen van de nieuwe woontorens in de omgeving terugkomen. Dat is gelukt!”
Leuk artikel? Lees dan het verhaal achter de Gurdwara tempel, een van onze andere Verhalen van de stad en blogs, of ga naar onze achtergrondinformatie over de serie 'Geloven in verandering.'