'Bethel blijft' schudt de buurt wakker
In een heel rustig stukje Den Haag heeft de actiegroep ‘Bethel blijft’ de buurt de afgelopen jaren een beetje wakker geschud. Tenminste, zo hebben de bestuursleden van de huidige stichting het ervaren. De inmiddels gewonnen strijd om de Bethelkerk aan de Händellaan in Loosduinen heeft de wijkbewoners verenigd en in beweging gebracht. Sloop en hoogbouw in de buurt is voorkomen. Dit jaar nog wordt er begonnen aan de renovatie van het kerkgebouw tot buurtcentrum in combinatie met harmonisch aan de kerk toegevoegde appartementen.
Wim Wieringa voor de Bethelkerk (Foto: Robin Butter)
De hervormde Bethelkerk is gebouwd in 1938 en werd toen geleid door predikant ds. Frits van Evert. Deze moedige predikant is tijdens de Tweede Wereldoorlog, in 1943, vermoord door de bezetter vanwege o.a. zijn inzet voor Joodse inwoners van de stad. De kerk was vanaf het begin een belangrijk sociaal ontmoetingscentrum in Bohemen, een buurt, die vanaf de jaren dertig -na de inlijving van Loosduinen bij Den Haag - tussen de duinen en voormalige tuinderijen verrees.
Irene Sjerp, voorzitter van het bestuur van de stichting Bethel blijft en de stichting Amadeus Den Haag, was zelf lid van de hervormde gemeente en is ook in de Bethelkerk getrouwd. Haar vader was er ouderling. De kerk deed vanaf de jaren zestig ook dienst als stembureau, en later kon je in de aanbouw zelfs yogalessen volgen.
De kerktuin als ontmoetingsplaats
In 2013 zijn de laatste kerkdiensten geweest. De Protestantse Gemeente van ‘s-Gravenhage (PGG) zette het gebouw te koop. Het werd stil in de buurt, al bleven enkele wijkbewoners actief in het Amadeushof, de kerktuin waarin buurtgenoten samen konden werken en elkaar ontmoeten.
Een groep buurtgenoten onder leiding van Marjolein Gardien nam het initiatief tot plannen voor herbestemming van de kerk als sociaal centrum. De plannen werden uitgewerkt onder de naam Amadeushof. Tot uitvoering daarvan kon het niet komen omdat de PGG inmiddels werkte aan een deal met een projectontwikkelaar, die de kerk compleet wilde slopen en er een zeven-laags appartementsgebouw wilde neerzetten.
Twee oplettende buurvrouwen Ingeborg Been en Mascha de Ridder zagen op een gegeven moment mogelijke kopers voor de kerk, en informeerden spontaan naar hun plannen, die tot hun schrik al bijna rond bleken te zijn. Zo kwam het verzet aan het rollen.
Vliegensvlug na het nieuws over de geplande hoogbouw formeerden Ingeborg en Mascha een brede actiegroep die alle politieke middelen oppakte om sloop van de kerk te voorkomen. Zo kwam ook Wim Wieringa, kunstenaar, docent en buurtbewoner uit de Verdistraat bij de groep. Zijn uitzicht zou verpest worden door het flatgebouw.
Bethel voor de buurt
De actiegroep kwam er achter dat de gemeente het bestemmingsplan nog niet had gewijzigd ten faveure van de beoogde nieuwbouw. Na intensieve gesprekken met alle lokale politieke partijen wist de actiegroep de gemeenteraad te overtuigen dat de kerk moest blijven om er opnieuw een buurtfunctie in te realiseren. Het bestemmingsplan (met maatschappelijke functie) werd uiteindelijk niet gewijzigd, waardoor de kerk voorlopig niet gesloopt mocht worden. Dit was een cruciale overwinning. De actiegroep had de tijd mee, want de gemeente droeg in die periode rond 2015 burgerparticipatie hoog in het vaandel.
Het liefst wilde de actiegroep, die inmiddels omgevormd was tot de stichting Bethel blijft de kerk zelf kopen om er een buurtcentrum van te maken. De PGG werkte niet mee en wilde de prijs van ruim acht ton niet verlagen. Volgens Irene Sjerp, voormalige hoofd P&O en dus ervaren wat betreft organisatiecultuur, lukte het toen wel om de sfeer in de wijk rondom de Bethelkerk te veranderen: het strijdgevoel tegen de afbraak maakte plaats voor een positieve beweging in de buurt, ‘Bethel voor de buurt’. De groep gaf presentaties in de buurt, maakte flyers en trok zo honderden geïnteresseerden aan.
Het woon- en activiteitencentrum in de oude Bethelkerk aan de Mozartlaan. (Foto: Robin Butter)
Een spannende tijd, waarbij (af en toe) weer het toeval een handje hielp. Enkele (bijna) haalbare plannen passeerden de revue. Zo wilde een oudere heer, 86 jaar, de kerk wel kopen, mits hij af en toe op het orgel mocht spelen. Zijn erfgenamen zagen dat echter anders.
'Als je maar met een goed plan komt'
Uiteindelijk stond een man met een schetsboek op de stoep, toevallig opnieuw opgemerkt door een buurvrouw. Ze sprak hem aan. Het bleek een Delftse vastgoedontwikkelaar te zijn met een sociaal hart, die interesse had in de kerk. Hij wilde de ontwikkeling van vastgoed en sociale activiteiten combineren met minimale veranderingen van het bestaande gebouw. Het paste precies in het plan van de buurt en het koopcontract tussen de PGG en Joris Gribnau kwam rond. Irene: “Op het moment dat Joris het gebouw kocht, zijn wij met de buurtactiviteiten direct van start gegaan. We werken samen met anderen, zoals het initiatief Vivendi tegen eenzaamheid. Buurtzorg heeft hier ook een kamer gehuurd. We organiseren activiteiten, zoals lezingen of klaverjassen. Omdat de buurt verjongt, zijn er nu ook spelletjes voor jongere kinderen en komt er een toneelclub.’
Het is een succesverhaal van een wendbare en krachtig buurtinitiatief. De icoon van de buurt, de Bethelkerk, is gered. Maar het verhaal is wat Wim Wieringa en Irene Sjerp betreft nog niet af. Wim: “We hebben nu 40 vrijwilligers, mensen die opstaan en heel veel potentie hebben. Dat geheel moet goed worden aangestuurd. Zeker nu de verbouwing nadert. De administratie moet op orde zijn, en eigenlijk heb je een beheerder in het gebouw nodig. Maar die financiële situatie van onze stichting blijft onzeker. Mogelijk wordt er gekort op subsidies en met Corona is het ook lastiger geworden. Maar we gaan gewoon door.” Ook Irene blijft positief. “Een belangrijke les is voor ons ook wel dat er altijd meer medestanders zijn dan je denkt. Als je maar met een goed plan komt.”
Leuk artikel? Lees dan het verhaal achter de Bethelkerk, een van onze andere Verhalen van de stad en blogs, of ga naar onze achtergrondinformatie over de serie 'Geloven in verandering.'