Het Boeddhistisch Centrum Haaglanden aan de Uilebomen

Uit de serie 'Geloven in verandering' het verhaal van de Uilebomen en het Boeddhistisch Centrum Haaglanden.

Het interieur van de Sint Franciscuskapel aan de Uilebomen in 1920 (foto Visser van Weeren)

Het Boeddhistisch Centrum Haaglanden is gevestigd in een pand aan de Uilebomen. Het is  een van de oude grachten van Den Haag die is erkend als een beschermd stadsgezicht. Het donkere water van de gracht stroomt tussen het Haagse centrum en de Rivierenbuurt. Het pand staat op een rustige plek, waar in het verre verleden een lagere school was gevestigd en dat daarna diende als het atelier van een Marokkaanse goudsmid. Dit deel van de binnenstad ligt wat verborgen en is daardoor afgeschermd van de drukte van het centrum. Het strak en zakelijk ingerichte pand is een uitstekende plaats voor het geven van onderwijs en het doen van meditatie.

Uilebomen als verdedigingswerken

Al in de zeventiende eeuw wordt melding gemaakt van de naam Uilebomen. De gracht is ontstaan door het graven van een verdedigingsgracht om Den Haag, dat niet beschikte over verdedigingswerken. Na het Leids ontzet in 1574 verlieten de Spanjaarden Leiden en Den Haag. Het was de tijd van de Nederlandse Opstand (de “Tachtigjarige Oorlog”). Maurits van Oranje, prins van Oranje en graaf van Nassau (1567-1625) was stadhouder en legeraanvoerder van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Hij gaf de opdracht om rond Den Haag een verdedigingsgracht aan te leggen.

De gracht kreeg later de naam Zuid-Oost-Binnen- en Buitensingel, maar de naam Uilebomen bleef in gebruik bij de Haagse bevolking en werd in 1956 officieel. De Haagse schrijver F. Bordewijk schreef  een krantencolumn over de naamgeving van de oude singels door gemeenten. ‘Mooi zijn ze voor het merendeel nog altijd geenszins, maar de verwarrende aanduidingen van noordwest, zuid, zuidoost, gepaard aan binnen- of buitensingel verdwijnen, en de namen, te vinden op oude kaarten, worden zoveel mogelijk opnieuw toegepast: Om en Bij,  Uilebomen.’[1] De nieuwe namen kregen Bordewijks goedkeuring, want ze waren kort, je kon ze goed uitspreken en ze waren geworteld in de Haagse geschiedenis.

In dit deel van de stad hebben zich veel kunstenaars gevestigd. Zo woonde de kunstschilder Anton Mauve (1838-1888) aan de Zuid-Oost Buitensingel 198 (tegenwoordig Oranje Buitensingel). Mauve was een van de leidende figuren in de groep schilders die bekend staat als de ‘Haagse School’. In 1881 ging Vincent van Gogh (1853-1890) drie weken lang bij hem in de leer.[2] Het is bijzonder dat de jonge Vincent een deel van zijn vorming als schilder in deze buurt kreeg, maar het huis van Mauve is al lang geleden gesloopt.

Mauve en Van Gogh zijn de bekendste kunstenaars die met de geschiedenis van deze buurt zijn verbonden. Henk Sparreboom (1929-1991) is veel minder bekend en eigenlijk vergeten.[3] Hij woonde in de hofjes aan de Uilebomen 45f, die al begin jaren zestig onbewoonbaar werden verklaard voor een huur van 3,95 gulden per week. Zijn toneelwerk werd eind jaren zestig uitgevoerd door de Haagse Komedie. De schilderijen waar hij niet tevreden over was, gooide hij in de gracht.[4] Sparreboom werd in 1966 geïnterviewd onder de kop ‘De Shakespeare van de Uilebomen’. Hij werd gezien als lid van de avant-garde van de Nederlandse toneelschrijvers. Die belofte is niet uitgekomen en zijn schilderijen zijn soms voor zeer betaalbare bedragen op veilingsites te vinden.

Uilebomen is van oudsher een toevluchtsoord voor grensgangers: mensen waarvoor de materie niet centraal staat en die de blik op de horizon hebben gericht. Het is een plaats waar zij in de luwte kunnen rebelleren tegen alles wat vanzelfsprekend lijkt. Aan die creativiteit levert het Boeddhistisch Centrum Haaglanden zijn eigen, bijzondere maar vredelievende bijdrage.  

[1] Het Vrije Volk : democratisch-socialistisch dagblad, 14 december 1956 (Delpher)

[2] Atelier Mauve, Den Haag, Nederland | Van Gogh Route

[3] Ontdek beeldhouwer, schilder Henk Sparreboom (rkd.nl)

[4] ‘Henk Sparreboom. Jong schilder- beginnend schrijver’, Friese Koerier, 3 augustus 1963 (Delpher)

Leuk artikel? Ga naar meer informatie over de serie 'Geloven in verandering' of lees het interview met Varamitra en Femke Merkx van het Boeddhistisch Centrum Haaglanden