De Haagse schout en zijn knechten waren de middeleeuwse voorlopers van de huidige agenten. Met de komst van Napoleon werd een begin gemaakt met het vormen van de politiemacht, zoals we die nu kennen.  

Motorpolitie 1966. Maker Gemeentepolitie

Directeur van politie 

De Franse keizer benoemde in 1811 een directeur van politie voor Den Haag. Bij herstel van de onafhankelijkheid in 1813 kwam zijn benoeming in handen van de koning. Ondergeschikt aan de directeur waren drie commissarissen van politie en al het overige personeel. In kleinere plaatsen kwamen veldwachters. De kwaliteit liet nog te wensen over, omdat de veldwachters veelal analfabeet waren en vooral gekozen vanwege hun postuur. Een flink lichaam in een uniform moest voorkomen dat mensen een scheve schaats reden.  

Specifieke burgemeesterstaken 

Het duurde nog lang voordat heel Nederland van een lokaal of regionaal politiekorps was voorzien. In de Gemeentewet van 1851 is ook de gemeentelijke politietaak vastgelegd. De burgemeester kreeg specifieke taken zoals de handhaving van de openbare orde, het toezicht houden op herbergen en kroegen en de benoeming van het politiepersoneel. Buiten de grote gemeenten bleven er problemen. Hiervoor werd in 1858 het Korps Rijksveldwacht opgericht. Dit korps bracht een verbetering van het toezicht op het platteland. 

Politiekorpsen over naar Staatspolitie 

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkten er in totaal ongeveer 20.000 mensen bij de gemeentepolitie, de Marechaussee en de Rijksveldwacht. In 1942 bepaalde de Duitse bezetter dat alle gemeentelijke politiekorpsen overgingen naar de Staatspolitie. Na de oorlog bleef tot eind 1945 de politie een rijkstaak. In het Haagse politiekorps vond na de oorlog een interne zuiveringsprocedure plaats om te voorkomen dat functionarissen, die zich tijdens de bezetting hadden misdragen, hun werk zouden kunnen voortzetten. Het Staatsbesluit van 8 november 1945 bracht de gemeentepolitie terug in gemeenten met meer dan 25.000 inwoners.  

Een directer contact tussen de Haagse burger en de politie ontstond in 1968 na de komst van rayonagenten in een vijftal moeilijke wijken en vanaf 1977 met wijkagenten in heel Den Haag. 

Grote reorganisatie 

In 1993 vond er een grote reorganisatie plaats. Rijks- en gemeentepolitie zijn verdwenen. Er kwam één algemene politie met 25 regio’s onder leiding van 25 zelfstandig werkende korpschefs. Als 26e korps is het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD) toegevoegd. De gemeente Den Haag kwam bij de regio Haaglanden.  

Bereden politie 

Een apart onderdeel binnen de politie is de bereden politie. Den Haag kent van oudsher politie te paard. Ook de voormalige Haagse gemeentepolitie en na 1993 het regiokorps Haaglanden heeft politie te paard, die toezicht houdt bij evenementen, optochten en demonstraties. Ook surveilleert de bereden politie tijdens koop- en stapavonden. Paarden wekken weinig agressie op, dwingen ontzag af en zijn gemakkelijk wendbaar. Bovendien vinden mensen het vaak leuk om paarden te zien. Politie te paard van het KLPD wordt in Den Haag ingezet tijdens Prinsjesdag en bij bijzondere gebeurtenissen van het Koninklijk Huis. Dan vormt de politie te paard een ere-escorte.  

Demonstratie van de bereden politie op het Alexanderveld, 1960. Maker Fotoburo Thuring

Stoelendans 

Op deze foto van 24 juli 1954 zien we de politiepaarden in een geheel andere rol. Tijdens het jaarlijkse politiefeest in het Zuiderpark gaven zij een stoelendansdemonstratie. De populaire politiefeesten zijn in Den Haag tot en met 2002 georganiseerd. De laagdrempeligheid van het politiefeest bleek tevens de valkuil. Het college van burgemeester en wethouders antwoordde op 22 juli 2003 op de vraag van VVD-raadslid Lilian Callender over het stopzetten van de festiviteiten in de oude vorm: “Het programma-onderdeel waarbij kinderen op deze dag mee mogen rijden met politiemotoren, jeeps en brandweerauto's levert in de praktijk risico's op die door de organisatie niet te verzekeren zijn. Ook als er extra capaciteit ingezet zou worden, blijft de risico-aansprakelijkheid in stand”. In de plaats van de politiefeesten zijn de open dagen van de politiebureaus gekomen. De open dag van Regio Haaglanden trok vorige maand meer dan 30.000 bezoekers.

Auteur: Nicolette Faber-Wittenberg