De meeste lezers weten het waarschijnlijk wel. Den Haag had vroeger een eigen dierentuin. Deze was te vinden aan de Zuid-Hollandlaan, op de plaats waar nu het Provinciehuis staat. De dierentuin werd in 1863 opgericht door het Koninklijk Zoölogisch Botanisch Genootschap van Acclimatie.  

Benoordenhoutseweg, hoofdgebouw van de Haagse Dierentuin, gebouwd in Moorse stijl, 1903,
foto Charles Henri Schouten

Vogels eerste bewoners 

De eerste bewoners waren vogels. Het olifantenverblijf werd in 1875 in gebruik genomen en nog weer later kwam er een berenkuil bij. Zo groeide de dierentuin verder. Er was ook een plantentuin en natuurlijk een speeltuin voor de kinderen. Het hoofdgebouw, in 1893 gebouwd naar een ontwerp van architect Wesstra, heette in de volksmond het Moorse paleis. Het werd niet alleen gebruikt als verenigingsgebouw van het genootschap. Voorjaarsfeesten, tentoonstellingen, toneelvoorstellingen en bokswedstrijden er werd van alles georganiseerd.  

Plaats voor Atlantikwall 

Hoe kan het dat zo’n levendig centrum van vertier dan toch verdween? In de Tweede Wereldoorlog begint de ellende. In 1943 moet een groot deel van de dierentuin plaats maken voor de Atlantikwall. Uiteindelijk staat alleen het hoofdgebouw nog overeind. De dieren worden noodgedwongen ondergebracht in de dierentuinen Blijdorp en Artis. Inmiddels heeft de familie Louwman een dierenpark geopend in Wassenaar. Twee dierentuinen zo dicht bij elkaar is wat veel en na de oorlog besluit de Haagse gemeenteraad om de Haagse Dierentuin niet opnieuw te openen. Het Moorse paleis wordt nog wel jarenlang gebruikt voor allerhande festiviteiten. Tenslotte sloopt men in 1968 dit laatste restje van de Haagse Dierentuin om plaats te maken voor het Provinciehuis.  

Herstelwerkzaamheden aan de Dierentuinbrug door Smulders Gusto Schiedam, 1939,
foto Dienst der gemeentewerken

Dierentuinbrug 

Het lijkt alsof nu niets meer herinnert aan dit stuk Haagse geschiedenis, maar dat is niet waar. Voor wie goed om zich heen kijkt, zijn er nog sporen te vinden. Neem bijvoorbeeld de brug, die ter hoogte van de Houtweg en de Nieuwe Uitleg het Kanaal naar Scheveningen overspant. Deze brug bestaat al eeuwen. Aan het eind van de jaren twintig van de vorige eeuw is de oude brug versleten en hard aan vervanging toe. Ter versiering van de nieuwe brug ontwerpt kunstenares Gra Rueb (1885 – 1972) twaalf reliëfs. Omdat de brug zo dicht bij de Dierentuin ligt, komt ze op het idee om de brug te versieren met scènes uit de fabels van La Fontaine. Elk reliëf is van een bijschrift voorzien. Deze tweeregelige versjes beschrijven de kern van de fabels. Ze zijn gemaakt door journalist en (toneel)schrijver Ben van Eijsselsteijn (1898 – 1973).  

Reliëfs bewaard gebleven 

Op de foto de verbeelding van de fabel ‘de vos en de kalkoenen’. Het versje dat erbij hoort luidt: “Die ’t luidst gevaren blijft verkonden, wordt door den vos het eerst verslonden” 

Koningskade, beeldhouwwerk van Gra Rueb (1885 1972) voor de Dierentuinbrug, 1983,
maker onbekend

Op 14 juli 1939 is de brug officieel geopend. In de Tweede Wereldoorlog is hij meteen weer afgebroken, omdat hij in het spergebied lag. De brug is in 1949 opnieuw opgebouwd. Gelukkig waren de reliëfs in de oorlog opgeslagen en zijn ze na de bouw van de nieuwe brug teruggeplaatst op hun oorspronkelijke plek. Sinds 1957 heet de brug officieel de Dierentuinbrug en sinds 1980 vindt u er, naast de reliëfs van Gra Rueb, het moderne beeld ‘Pressed Circles’ van de Haagse constructivist André van Lier. 

Dierentuinbrug met beeldhouwwerk van Gra Rueb, 1997, foto Willem Vermeij

Auteur: Wendy Louw

A

Au