De Hinderwet (1875), vanaf 1993 de Wet milieubeheer verplicht instellingen bij mogelijke hinder, schade of gevaar voor de omgeving voortkomend uit een economische activiteit bij de gemeente een vergunning aan te vragen.(1) Het gaat hierbij om activiteiten waarbij gebruik gemaakt wordt van technische installaties als bijvoorbeeld stoommachines, elektromotoren, compressoren, opslagtanks, pijpleidingen, pompen en turbines.
De afgifte van vergunningen in het kader van de Hinderwet, later Wet milieubeheer was aanvankelijk een bevoegdheid van het college van burgemeester en wethouders van Den Haag (B&W), uitgevoerd door de gemeentesecretarie. Met ingang van 1991 is deze bevoegdheid aan de Dienst Stadsbeheer overgedragen.

Vanaf de inwerkingtreding van de Hinderwet geven B&W vergunningen af na een voorafgaand advies van de Inspecteur der Bouwpolitie, sinds 1906 het Gemeentelijk Bouw- en Woningtoezicht. In 1979 kwam deze rol te liggen bij de Regionale Milieudienst Centrum Randstad in Rijswijk en vanaf 1989 bij de Dienst der Gemeentewerken/Dienst Stadsbeheer. Deze parallelle werkwijze en een aantal samenvoegingen heeft geleid tot twee archiefsituaties: originele vergunningen met relevante bijlagen als onderdeel van het archief van het Gemeentebestuur (deelperiode 1875-1952) en dossiers betreffende de advisering over en ook de handhaving van beschikkingen, welke onderdeel zijn geworden van het overgebrachte archief van de Dienst Stadsbeheer (DSB).(2)

De dossiers zijn oorspronkelijk van 1906-1979 gevormd door de dienst Gemeentelijk Bouw- en Woningtoezicht (BWT) en het Gemeentebestuur (uitgevoerd door de secretarie), in de periode 1979-1990 door het Gemeentebestuur (uitgevoerd door de afdeling RGM van de secretarie) en de Regionale Milieudienst Centrum Randstad (Remicera) (tot 1989), en sinds 1991 door de DSB zelf. De archiefvorming door de secretarie eindigde in 1990 bij de inwisseling van het secretariemodel voor het concern-dienstenmodel als organisatievorm bij de gemeente Den Haag, waarbij de secretarie wordt opgeheven. Na de opheffing van Remicera is gedurende 1989-1990 de Dienst der Gemeentewerken als voorganger van de DSB kortstondig archiefvormer geweest, waarbij de Dienst Stedelijke Ontwikkeling (DSO) de dossiers beheerde.

De stukken van de eerder beschreven archiefvormers zijn met elkaar vermengd. Ten tijde van de opheffing van Remicera en overgang van de taak van die Gemeenschappelijke Regeling naar de Dienst der Gemeentewerken (vanaf 1991 Dienst Stadsbeheer) is besloten alle secretariedossiers, met uitzondering van de originele vergunningen en relevante bijlagen over de periode 1875-1952, samen te voegen met die van BWT en Remicera met als doel een centrale collectie hinderwetdossiers te creëren voor de nieuwe Dienst Stadsbeheer (DSB). De vermenging is hiermee het resultaat van het merendeels alfabetisch ordenen op adres, bijeenvoegen en chronologiseren van alle dossiers afkomstig van de archiefvormers in de jaren voor de terbeschikkingstelling aan de DSB en deels ook in de periode waarin de DSB als nieuwe archiefvormer geacteerd heeft.(3)(4)

Initieel is deze serie vergunningdossiers door de DSB in 2011 aan het Haags Gemeentearchief overgedragen en omvatte bij de aanbieding 136 m. Een kleine aanvulling van 6,5 m. is in 2013 verworven, die alfabetisch in de inventaris is ingevoegd (inv.nrs. 8985-9304).

Samengevat bevat de serie op locatie/perceel geordende dossiers over de uitvoering van de procedure tot het aanvragen, verkrijgen of behouden van vergunningen gerelateerd aan de Hinderwet en de Wet milieubeheer door de eigenaren van de percelen.
De inhoud van de dossiers bestaat hoofdzakelijk uit stukken voor de onderbouwing van beschikkingen in relatie tot het oprichten, functioneren of uitbreiden van inrichtingen op percelen, die belastend zijn voor de omgeving en daarmee onder de bepalingen van de genoemde wetten vallen. Verder bestaat de inhoud uit documenten met betrekking tot het toezicht op de naleving van verleende vergunningen. De dossiers kunnen qua redactionele vormen onder meer aanvragen/verzoeken, processen verbaal, (afschriften van) besluiten tot beschikkingen of vergunningen, bezwaren, klachten, metingen, rapporten, plattegronden en technische tekeningen bevatten.

Alle documenten in het archief hebben in principe betrekking op in 2011 niet meer geldende vergunningen. De lopende vergunningsdossiers zijn in het beheer bij de DSB gebleven. Deze zijn integraal gedigitaliseerd waarna vernietiging van de papieren dossiers heeft plaatsgevonden. Voor de verlening en handhaving van milieuvergunningen is sinds 2012 de nieuwe gemeenschappelijke regeling Omgevingsdienst Haaglanden verantwoordelijk geworden. Voor de uitvoering van haar taken is door de DSB een kopie van het digitale bestand met geldende vergunningen aan het HGA gegeven.

De in dit archief opgenomen dossiers over hinderwet- en milieuvergunningen kunnen worden gevonden door in de inventaris te zoeken op adres. De originele vergunningen met bijlagen zoals opgenomen in het archief van het Gemeentebestuur van Den Haag over de periode 1937-1952 kunnen in de bijbehorende inventaris (bnr. 0610-01, inv.nrs. 2326-2454) ook op adres worden gevonden. Het archief van het Gemeentebestuur over de periode 1952-1990 (bnr. 0828-01) bevat geen originele vergunningen (meer).
Voor het zoeken naar hinderwetvergunningen in het archief van het Gemeentebestuur over de periode 1875-1936 (bnr. 0353-01) zijn de Index Hinderwetvergunningen op adres 1875-1953 of de Index Hinderwetvergunningen verstrekt aan de Gemeente Den Haag 1875-1953 (op microfiches) nodig. De vergunningen zijn in dit archief opgenomen in de serie agendastukken en geordend op agendanummer. De agendastukken zoals beschreven in bnr. 0353-01, inv.nrs. 4001-8605 kunnen voor inzage worden gevonden of aangevraagd met de in de indexen genoteerde agendanummers en/of jaartallen. Zie specifiek voor het jaar 1916 de inv.nrs. 3511-3516.

De twee genoemde indexen kunnen ook in het algemeen gehanteerd worden voor het nagaan van de aanwezigheid van hinderwetvergunningen in het archief van het Gemeentebestuur van Den Haag over de periode 1937-1952 (bnr. 0610-01, inv.nrs. 2326-2454), en de in dit archief van de DSB opgenomen (afschriften van) hinderwetvergunningen.
Voor de aanwezigheid van vergunningen in het archief van de DSB zou eventueel als extra de Index Hinderwetvergunningen op adres 1953-1987 (op microfiches) van toepassing kunnen zijn. Zie voor deze index bnr. 0828-01, inv.nr. 12723c.
Hinderwetvergunningen verleend door het Gemeentebestuur van Loosduinen bevinden zich in bnr. 0374-01, inv.nrs. 2202-2206, waarbij gebruik kan worden gemaakt van de Index Hinderwetvergunningen Loosduinen 1877-1923 (op microfiches).

Alle aanwezige indexen zijn in de Studiezaal te raadplegen en/of aan te vragen. Omdat de archieven waarop ze betrekking hebben dynamisch van aard zijn geweest kunnen er tussen de indexen en de archieven verschillen bestaan.
Voor afschriften van hinderwetvergunningen verleend door B&W van 's-Gravenhage in de periode 1875-1906, zie bnr. 0666-01 Bouwpolitie/Bouw- en Woningtoezicht Gemeente Den Haag, inv.nr. 1042.
Voor specifiek hinderwetdossiers van gesloopte inrichtingen ten tijde van de archiefvormer Gemeentelijk Bouw- en Woningtoezicht, zie bnr. 0666-01, inv.nrs. 1708-1728.
Voor meer informatie over hinderwet- en milieuvraagstukken in het algemeen, zie bnr. 0835-01 Hinderwet- en Bouwtoezichtvereniging. Van de beschreven archiefvormer Remicera is het archief bij het Stadsarchief Delft in te zien.
Bertrand Wacker | augustus 2022

1. Staatsblad, 1875, no. 95, art. 2b, 's-Gravenhage.
2. R. Grootveld (1991), notitie Status quo met betrekking tot Hinderwetvergunningen, in: beheersdossier '0610-01 Gemeentebestuur Den Haag 1937-1952', Haags Gemeentearchief (HGA), Den Haag.
3. C. Fijma (1991), notitie betreffende hinderwetbescheiden, in: beheersdossier '0610-01 Gemeentebestuur Den Haag 1937-1952', HGA.
4. M. Verhoef (2002), Inventaris van het archief van de Dienst der Gemeentewerken van Den Haag, bnr. 0484-02, HGA.