Publieksvraag opgelost; Het gezin van Barend Sander de Groot is gefilmd in 1941
Op donderdag 4 november 2021 deden we deze oproep: "Wie herkent de Joodse mensen op deze filmbeelden?" Dankzij vele reacties van het publiek hebben we de mensen in het filmpje kunnen identificeren. Het gaat om Barend Sander de Groot (4 augustus 1907) en Eva De Groot - Allegro (26 september 1913) met hun dochters Anna Thea (2 december 1937) en Theodora Anna (16 januari 1940). In het gezin kwam later een derde dochter, Finna Frieda (9 maart 1943), maar die was op dit moment nog niet geboren. De film is vermoedelijk gemaakt in de zomer van 1941. Het hele gezin is op 11 juni 1943 in kamp Sobibor vermoord.
Wat zien we?
Op de 10 minuten durende film zien we een moeder met twee kleine meisjes. Ze zijn in huis en soms zie je nog een andere persoon met een schort aan. Moeder draagt een bril, de meisjes zijn ongeveer 4 en 1 jaar. Op een gegeven moment gaat moeder met de 2 dochters en het kindermeisje op stap. Ze lopen van hun huis naar de stoffenzaak S.J. De Groot. Daar staat een man in de deur. Een van de dochters kust de man. Later zien we de 2 meisjes en hun moeder weer thuis, er is dan ook nog een ander meisje te zien. Waarschijnlijk een vriendinnetje. De film eindigt met het echtpaar in de winkel aan het werk.
Het gezin van Barend en Eva de Groot - Allegro
Het gezin woonde aan de gedempte Burgwal 8b in Den Haag. Ze woonden daar nog niet zo lang want het huis werd in 1938 gebouwd. Vader Barend Sander had de zaak van zijn vader Sander Jacob de Groot overgenomen en werkte er samen met zijn vrouw Eva. Op het filmpje is te zien dat de winkel goed loopt, er zijn veel klanten binnen. De zaak was gevestigd op de hoek van de Gedempte Gracht en de Wagenstraat. Het dagmeisje werd via de krant gezocht, het kindermeisje voor dochters Anna en Thea was al aanwezig.
Kaarten van de Joodsche Raad uit de Arolsen Archives
Hieronder de Joodsche Raad kaart (Arolsen Archives) van het gezin van Barend Sander de Groot. Hij werkte enige tijd voor de Joodsche Raad in Den Haag op de afdeling estafette. Op 21 april 1943 vond registratie in kamp Vught plaats en op 7 juni 1943 overbrenging naar kamp Westerbork. Vanuit daar werd het hele gezin, op 8 juni 1943 vanuit Westerbork gedeporteerd en op 11 juni 1943 in Sobibor vermoord. Barend Sander was toen 35 jaar, zijn vrouw Eva was 29 jaar en hun dochters Anna (5 jaar), Theodora (3 jaar) en Finna (3 maanden).
Wat we verder hebben kunnen vaststellen is dat de familie nog een poging heeft gedaan om niet op transport te gaan. Er is nog een tweede kaart van Barend Sander de Groot en daarbij wordt Nico Sommeling vermeld als contactpersoon.
Met andere woorden: er was uitstel van transport, maar dat is te laat in Westerbork aangekomen. Dan verder: “12/6/43: Notaris de Reede & Brants, Haarlem: volmacht van 1) d.d. 7/6/43 t.b.v. Nico Sommeling, Ged. Burgwal 19A, Den Haag”. Het zou kunnen dat er betaald is voor vrijstelling, maar dat dit te laat is afgehandeld. De volmacht is van 7 juni, het transport is van 8 juni.”
Onderzoek naar nog levende familieleden
We hebben verder ook nog onderzoek gedaan naar overlevenden van deze familie. Eva de Groot - Allegro had 1 broer; Machiel Allegro. Hij overleefde samen met zijn vrouw Greta Blok concentratiekamp Bergen-Belsen omdat hij kleine klusjes deed in het kamp voor de nazi's. In juli 1946 kregen ze een dochter; Thea. Zij werd in Den Haag in het Westeinde Ziekenhuis geboren. Daarna emigreerde dit gezin naar New York. Greta overleed in 1983 en Machiel overleed in 1988. We belden naar het telefoonnummer van Thea Allegro in New York. Haar man David nam op en vertelde dat Thea overleed in 2020 en daarmee zijn er geen nabestaanden meer aan de kant van de familie van Eva.
De vader van Barend Sander waren Sander Jacob De Groot (23 maart 1875) hij was van beroep koopman in stoffen. Hij is in Den Haag op 9 november 1941 overleden op 66-jarige leeftijd. Zijn moeder is Naatje De Groot - Hakker. Naatje is in 1941 op eigen initiatief opgenomen in de Ramaerkliniek van 23 oktober 1942 tot 27 november 1942 en kliniek Oud-Rosenburg 27 november 1942 tot 18 februari 1943. In feite was zij daar ondergedoken. Op 18 febr.1942 is zij op bevel van de Sicherheits-polizei tegen advies, niet hersteld weggevoerd. Op 19 februari 1943 werd zij in Westerbork geregistreerd. Zij werd op 2 maart gedeporteerd naar Sobibor en werd daar direct na aankomst op 5 maart 1943 vermoord.
Barend - Sander de Groot had nog twee broers: Mozes De Groot en Jacob de Groot en een zus Fijtje De Groot. Allen zijn omgekomen in de concentratiekampen.
Hoe nu verder?
We zijn nog steeds op zoek naar de naam van het kindermeisje op de film en naar het vriendinnetje van Anna de Groot. Hieronder op de foto's. En verder weten we nog steeds niet hoe de filmer, Maurits van Kleef, en het gezin de groot elkaar kenden. Weet u iets hierover? Misschien is er ook nog familie van Nico Sommeling die iets weet van dit verhaal? Wilt u dan contact opnemen met de conservator audiovisueel van het Haags Gemeentearchief: Helga Meijer via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Tot slot
Het Haags Gemeentearchief neemt contact op met het Herinneringscentrum Westerbork en het digitaal Joods monument, zodat men daar de beelden kan gebruiken om de slachtoffergegevens een gezicht te geven. Met dank aan iedereen die heeft meegezocht en gereageerd, in het bijzonder: Margreet Brouwer, Tommy Hamelink, Saskia Mosies en Sandra Ramaker.
Externe bronnen voor onderzoek:
Home - Netwerk Oorlogsbronnen
Joods Monument
Internationales Zentrum über NS-Opfer - Arolsen Archives (arolsen-archives.org)
Oorlogsgravenstichting
Delpher
Merijn Bolink , Corien Glaudemans, Corry van Straten, De patiënten en Joodse onderduikers bij de Stichting Rosenburg (klinieken Oud-Rosenburg en Ramaer-kliniek) en bij de Stichting Bloemendaal tijdens de Tweede Wereldoorlog (Den Haag, De Nieuwe Haagsche 2017 )