Lezing: Echt Nep - Niet gedrukt in Den Haag!
Een paar eeuwen geleden waren er verschillende manieren om boeken die om wat voor reden dan ook niet door de beugel konden tóch (anoniem) op de markt te krijgen. In deze lezing vertelt Erik Geleijns ons hoe verboden boeken toch in de boekhandel terechtkwamen.
Deze gratis lezing vindt plaats op woensdagmiddag 23 oktober van 12.30 - 13.15 uur bij Podium B in de Centrale Bibliotheek aan het Spui.
Maand van de Geschiedenis
Oktober is de landelijke Maand van de Geschiedenis. Ieder jaar brengen erfgoedinstellingen in het hele land onze historie onder de aandacht aan de hand van een thema. In 2024 is het thema ‘Echt Nep’. Hoe kwamen verboden boeken in de boekhandel? Je kon bijvoorbeeld de auteursnaam en de drukvermelding weglaten, of op de titelpagina zetten dat het boek gedrukt was in ‘het paleys van Venus met konsent van Cupido’, zoals een uitgever van een toneelstuk in 1716 deed.
Titelprent van de Franse vertaling van Gulliver’s Travels
Valse drukken?
Een andere manier was om het boek de naam van een bestaande plaats (en vaak zelfs van een bestaande drukker of uitgever) mee te geven. Dat gebeurde in de achttiende eeuw op grote schaal met Den Haag en Haagse drukkers. Er zijn bijvoorbeeld uitgaven van de Franse vertaling van Gulliver’s Travels die op de titelpagina ‘La Haye, chez Jean Swart, libraire dans le Toornstraat’ vermelden, maar die dateren van een aantal jaar na de dood van (de echte Haagse boekverkoper) Johannes Swart. In veel gevallen gaat het om Franse boeken die in Frankrijk niet langs de censuur kwamen, maar stiekem toch door Parijse drukkers gepubliceerd werden - maar er zijn ook Engelse en Duitse voorbeelden. En zo stiekem was het nou ook weer niet, want er zijn aanwijzingen dat eigenlijk iedereen wist hoe de vork in de steel zat: de (Parijse) drukker, natuurlijk, maar ook de censor, de boekverkoper die de ‘valse drukken’ verkocht én de koper van die boeken. Is het dan nog nep, vraag je je af. Bovendien kunnen bibliografen aan allerlei elementen van oude boeken zien waar ze gedrukt zijn, ook als die boeken dat proberen te verhullen.
Erik Geleijns
Dol op verboden boeken
Erik Geleijns (1968) is collectiespecialist bij de KB, nationale bibliotheek van Nederland. Hij doet onderzoek naar de Haagse boekhandel in de achttiende eeuw en is dol op verboden boeken.
Aanmelden
Deze lezing in Podium B is gratis en voor iedereen toegankelijk. U moet zich wel aanmelden.