< Terug naar archievenoverzicht

Uw zoekacties: Gymnastiekvereniging Donar

1302-01 Gymnastiekvereniging Donar

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Oprichting
Op 9 maart 1904 kwam een aantal heren bijeen, de meeste niet ouder dan 20 jaar, met het doel een gymnastiekvereniging op te richten. Het waren: Joh. Koert, L. Godefroy, J. Steenbergen (zij vormden gedrieën het eerste bestuur), F. v.d. Schoor, J. Tap, D. Osseman, P. v.d. Putten, L. Noordermeer, P. Streler, J. v.d. Kaay, L.J. Revallier, P. Vaalburg en H.C. Th. W. Kok.
Deze mannen kenden elkaar al van een gymnastiekcursus, één van de zgn. "volksklassen". Deze volksklassen waren bedoeld, zoals de naam al aangeeft, voor jongeren uit de lagere sociale klasse, die gratis of tegen geringe vergoeding les kregen van een leider van een N.G.V.-vereniging. Cursusleider Koert was leider van een Delftse gymnastiekvereniging. Tijdens de cursus, die bedoeld was om jongemannen voor te bereiden op de dienstplicht, werd er ook gewerkt aan toestellen. En kennelijk hadden ze zoveel plezier in het turnen gekregen, dat de meesten van hen, na het behalen van hun diploma, zich aansloten bij de nieuw te vormen gymnastiekvereniging.
Van herenclub tot brede gymnastiekvereniging
Al in 1906 werd ook een adspirantenafdeling opgericht met - uiteraard - alleen jongens, die op 8 april 1906 in het gymnastieklokaal van de school 'Lamgroen' hun eerste Onderlinge Wedstrijd hielden.
Deze afdeling was niet een lang leven beschoren, want in 1908 moest zij wegens onvoldoende belangstelling weer worden opgeheven. Maar gelukkig niet voor lang, want al een jaar later ging zij weer van start. Na een mislukte poging in 1912 om een damesafdeling op te richten werd op 14 oktober 1916 in het gebouw Concordia, met 10 aanwezige dames en 8 adhesiebetuigingen de eerste damesafdeling van Donar opgericht. In 1917 werd tevens een meisjesafdeling opgericht. Het aantal adspiranten (jonger dan 18 jaar) oversteeg al gauw dat van de leden. Ook het aantal meisjes groeide snel en haalde in de jaren '20 dat van de jongens in. Sinds die tijd is dat niet meer veranderd.
Donarianen in de Bond
Sinds haar oprichting is Donar aangesloten geweest bij de grootste gymnastiekbond van Nederland, het Koninklijk (sinds 1918) Nederlandse Gymnastiek Verbond, thans Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie (1 januari 1999). Vanaf het begin hebben verschillende Donarianen bondsfuncties gehad. Oprichter H.C.T.W. Kok was van 1904 tot 1916 secretaris van de technische commissie van het K.N.G.V.-gewest Zuid-Holland en van 1916 tot 1926 van het Verbond. Oud-voorzitter L.P. Trouw was lange tijd voorzitter van de financiële commissie van het Verbond. In hun voetsporen traden A.F. Klazema, leider van de Nederlandse herenturnploeg (1944-1950), mevr. J. Klazema-Theil en A.J.J. Castens, als technisch bondsbestuurder, de laatste ook vice-voorzitter van de Sectie Wedstrijdsport, en J. Blokland als secretaris van de sectie Gymnastiek. In 1927 werd besloten de gewesten op te heffen en het Verbond te verdelen in 29 turnkringen. L.P. Trouw werd in 1919 de eerste kringvoorzitter, H.W. Möllmann (voorzitter 1932-1934) was secretaris van de turnkring. In latere jaren hebben A. Klaui (penningmeester 1943-1989) en J.W. Willemsen (voorzitter 1971-1993) ook lange tijd deel uitgemaakt van het Kringbestuur. Voor de bond organiseerde Donar ook vele wedstrijden: districts-, provinciale en landelijke wedstrijden, o.a. de Nederlandse Turnkampioenschappen in de Houtrusthal (1946) en Nationale Springkampioenschappen in sporthal Overbosch (1979 en 1994).
Groei van het ledental en 'gouden jaren'
De jaren 1916-1917 kunnen worden gekarakteriseerd als een periode waarin de vereniging zich uit een dieptepunt ophief. In het jaar 1918 steeg het aantal leden van 88 tot 166. Er werden op 1 januari 1919 48 heren, 24 dames, 60 jongens en 30 meisjes geteld. Deze ontwikkeling zou nog slechts de inzet vormen van een verdere groei. Donar vierde het 15-jarig bestaan op 13 december met een eerste uitvoering in de Dierentuinzaal (hier staat nu het Provinciehuis), die tot de laatste plaats bezet was. Leden en adspiranten oogstten met hun leiders E.W.J. van der Smit en A. van Zandvliet veel succes. In 1925 telde Donar al zo¿n 500 leden verdeeld over 16 afdelingen, waaronder 8 meisjes- en 4 jongensafdelingen. Na een korte terugval groeide het leden aantal vanaf 1934 weer sterk. Na de oorlog steeg het aantal leden tot boven de 1000 in 1946. Deze jaren brachten ook op sportief gebied vele successen bij nationale groepswedstrijden. Zo werden de heren in 1935 kampioen klassikaal rek en in 1937 kampioen klassikaal brug. De dames werden een jaar later eveneens kampioen klassikaal brug (met gelijke leggers!) Vanaf 1928 maakten verschillende turners en turnsters van Donar hun opwachting in de Nederlandse keurploeg. Piet van Dam en Nel van Randwijk (Olympische Spelen 1928), Fock Winia, Greet Lasschuyt, Ali en Han van Schaik, Freek de Waal en Dini Krul-Van de Nolk van Gogh (Olympische Spelen 1952). Dini Krul was met vijf maal Nederlands kampioen op rij wel de succesvolste turnster van Donar.
Andere sporten bij Donar
Al vanaf het begin werden athletiek en zwemmen door Donarianen beoefend. De eerste prijs die Donar ooit won was een zilveren medaille voor¿ polstokhoog-, vér- en hoogspringen! In 1932 werd met 3 elftallen meegedaan aan de hockeycompetitie die georganiseerd werd door de Turnkring `s-Gravenhage. Maar meer in de belangstelling lag het handbalspel. Op 15 november 1933 werd bij vergadering het handbalspel in Donar geregeld, elftalcommissies (voor 3 heren- en 2 dameselftallen) samengesteld en A.F. Klazema met algemene stemmen gekozen tot secretaris-penningmeester. In 1937 promoveerde het herenhandbalelftal naar de hoofdklasse. Auke Klazema en Leen van Oudheusden (keeper) speelden in het Nederlands elftal. Het handbalspel werd tot in de jaren '50 binnen Donar beoefend. De Donarianen van nu spelen volleybal- en badminton. Niet op hoog niveau, al werd er hier en daar nog wel eens een prijsje weggehaald (een prijsje?: een Amersfoortse kei!).
De voortzetting van een traditie in nieuwe vormen
Het aantal van boven de 1000 leden kon na de jaren '70 niet worden gehandhaafd. Door concurrentie van andere sporten en gewijzigde vrijetijdsbestedingen liep het aantal leden terug tot onder de 400 leden. Ook op sportief gebied moet Donar nu een wat bescheidener plaats innemen. Maar in haar kernactiviteiten blijft Donar nog steeds diezelfde gymnastiekvereniging, die wekelijks lessen verzorgt voor haar leden, van peuter-kleuterlessen tot 'sportfit 55' en alle leeftijden daartussen. Het geven van een grote jubileumuitvoering behoort tot een lange traditie (vanaf 1919) die Donar elke 5 jaar voortzet. Hierin toont zij steeds weer een gedrevenheid en gezonde werklust om de verenigingsnaam hoog te houden. Vanaf 1987 wordt elk jaar een gymnastiek-driedaagse georganiseerd, waarmee Donar ook weer nieuwe leden probeert aan te trekken. Leden die zich hopelijk snel thuis zullen voelen bij Donar en in het voetspoor van die vele Donarianen voor hen willen treden.
De gymnastiekvereniging DONAR werd op 9 maart 1904 naar het voorbeeld van een gelijknamige Delftse vereniging opgericht. Men begon toen met 25 leden, in 1906 door een jongensafdeling, in 1916 door een damesafdeling en het jaar daarop door een meisjesafdeling. Het aantal leden steeg mede daardoor tot bijna tweehonderd. *  Inmiddels had koningin Wilhelmina de jonge vereniging Koninklijk goedgekeurd, nadat het Ministerie van Justitie, afdeling Verenigingsregister, de statuten enigszins had aangepast. Dit bureau kende DONAR het volgnummer 11007 toe. Na de afschaffing van het Verenigingsregister in 1976, werd DONAR te gelegener tijd ingeschreven bij de Kamer van Koophandel en Fabrieken van Haaglanden.
Behalve gymnastiek, dat de oorspronklijke doelstelling van de vereniging uitmaakte en mede diende voor een voordeel in de militaire dienst, ontstonden in de jaren dertig ook afdelingen voor hockey en handbal, welke laatste in 1954 werd opgeheven. Zij werd op recreatief gebied opgevolgd door het volleybal voor heren-senioren.
Ook op het wedstrijdterrein weerde DONAR zich zowel in teamverband van vooral dames als individueel, waar Dini Krul in de jaren vijftig vijfmaal kampioene van Nederland werd. Dit peil werd daarna niet meer gehaald maar de vereniging bleef groeien, tot zij in 1952 meer dan 1100 leden telde, waarna het nu terug is gelopen tot ongeveer achthonderd.
Het archief vormt van alle aktiviteiten samen met het jubileumboek een goede afspiegeling. Het is niet compleet, mede omdat het enige malen werd verplaatst. Het meest volledig zijn de stukken van de handbalafdeling, die in het jubileumjaar werden aangevuld door oud-lid Gerard Bes * 

Kenmerken

Datering:
1904-2005
Beschrijving:
Inventaris van het archief van de Gymnastiekvereniging Donar
Omvang in m¹:
2,5
Auteur:
C. Glaudemans
Bewerker:
T.M.M. Miedema
Openbaarheid:
Beschrijvingen openbaar, stukken gedeeltelijk openbaar
Categorie:
Archiefvormer(s):
Gevonden archiefstukken
Uw zoekterm komt voor in de titel en/of de kenmerken van deze archieftoegang.